Thơ ca
theo dòng chảy thời gian
Thơ ca từ sâu thẳm nội tâm bước ra bằng những ngôn từ được sắp xếp
một cách có chủ ý, do thăng hoa cảm xúc, rồi đi ra với đời, sống một cuộc sống
riêng. Đứa con tinh thần đó có thể được chấp nhận hay bị đời lãng quên, còn phụ
thuộc vào tài năng, sự chân thật, sự khéo léo, tinh tế trong kết cấu câu chuyện…
của người sinh ra nó. Nói gì thì nói, thơ hay điều quan trọng bậc nhất phải là
cái hay của ngôn từ, lời thơ tạo nên và ý nghĩa của nó mang lại, nhất là với
thơ lục bát. Cái hay của thơ lục bát đi liền với ngôn từ, cũng như cái cách mà
tác giả sử dụng ngôn từ, làm nổi bật nội dung mà mình muốn nói. Ngôn từ càng
súc tích, càng lạ, càng chân thật thì càng hay. Thơ hay rất hiếm cho bất cứ ai
làm thơ. Một bài thơ hay là bài thơ cuốn hút, gây được ấn tượng cho người đọc.
Cái hay của một bài thơ còn do cái tình của tác giả truyền sang cho người đọc.
Nếu tác giả không có tình cảm, không chân thật, không rung động trong khi viết… thì
không có cái gì để truyền cho người đọc cả, và cũng không có cái gì để người đọc
phải suy ngẫm thêm nữa. Thơ chỉ nên nói ra một phần để người đọc còn có cái mà
ngẫm nghĩ, thưởng thức, nhấm nhá, nhâm nhi từng câu chữ.
Ngôn từ thì không có nhiều,
nhưng khi sắp xếp nó lại theo cách này, hay cách khác lại trở nên mênh mông, vô
cùng, vô tận… Làm thơ là nghệ thuật chơi chữ, nghệ thuật sắp xếp ngôn từ theo
tư duy và tình cảm của tác giả một cách sống động. Thơ là cách ta vẽ ra một bức
tranh bằng chữ, ta soạn ra một bản nhạc bằng lời, ta nói ra cái trìu tượng bằng
ngôn từ cụ thể, và đặc biệt cũng có thể nói ra cái không thể nói ra bằng lời…
Mỗi người có cách làm thơ
của riêng mình, có cái riêng đặc thù của riêng mình, nó tựa như một bức tranh vẽ
nên hình hài những tư duy, nội tâm, tình cảm, tính cách, cuộc sống, suy nghĩ của
tác giả… qua thơ của ai đó ta có thể thấy được, hình dung được người đó là người
như thế nào.
Theo dòng chảy thời gian mọi
sự vật trong thế giới xung quanh ta đều biến đổi không ngừng, kể cả vũ trụ rộng
lớn mênh mông vô cùng vô tận. Thơ ca không nằm ngoài quy luật đó, nó cũng phải
biến đổi theo quy luật của tự nhiên, theo sự biến đổi của tình cảm, suy nghĩ, tư
duy, cách sống, quan điểm và cuộc sống vật chất, công nghệ, tiến bộ khoa học
trong xã hội của con người hiện đại.
Thơ ca biến đổi theo thời
cuộc của dòng chảy thời gian có thể xẩy xa theo sự định hướng của con người,
theo sự tự phát của mỗi cá nhân, theo trào lưu của cuộc sống… Nó biến đổi một
cách đa dạng, xu hướng nào tồn tại được không phụ thuộc vào sự áp đặt của một ai
đó, mà phụ thuộc vào sự hưởng ứng, sở thích, đồng cảm… của con người trong xã hội
thời đó.
Ngày nay có mấy xu hướng
thơ đang tồn tại:
+ Xu hướng làm thơ chỉ chú ý đến ý nghĩa của bài thơ mang lại, bỏ
qua tất cả mọi tiêu chí thơ trước đây; bỏ qua luật thơ, vần điệu, nhạc điệu,
hình ảnh, câu chữ… Loại thơ này chọn người làm và cũng chọn người đọc, quần
chúng yêu thơ có thích hay không thích thì còn chưa biết, nhưng người đọc sau
khi hiểu ra ý nghĩa của bài thơ thì cũng cảm thấy thích thú, nhưng không để lại
ấn tượng gì nhiều.
+ Loại thơ làm theo cảm hứng, cố ý dùng từ ngữ, câu chữ lạ, không
tuân theo quy luật ngôn ngữ thông thường, không chủ ý xây dựng cốt truyện,
không theo một chủ đề định sẵn, thường lan man, chuyển ý đột ngột, người đọc
khó nắm bắt được chủ ý của tác giả. Loại thơ này đang là trào lưu được nhiều
người bắt chước nhau.
+ Loại thơ được gọi là hậu hiện đại, thuộc lại thơ tự do, được một
số nhà thơ có tiếng làm. Loại thơ này thường rất khó hiểu, cả về cách hiểu và
cách làm, thường đề cao tính tự do tư tưởng. Loại thơ này người bình thường có
cảm giác khó có thể hiểu được cái hay của nó, các nhà phân tích, bình luận cũng
chỉ bình luận chung chung, chưa nói thật rõ về nó để người đọc hiểu thêm. Mỗi một
loại hình thơ đều có cách thức làm và cách để hiểu nó.
+ Các loại thơ truyền thống được cải biến cho hay hơn, chủ yếu là
làm mới câu chữ, cách thức kết cấu, làm mới, làm lạ, có nhiều tứ thơ lạ, biến đổi
không ngừng. Loại thơ này nói chung bạn đọc hiểu được, gây được ấn tượng và sự
thích thú cho người đọc.
Không biết thơ hiện đại ngày nay có phải đang đi ngược lại với xu hướng thời đại - thời đại 4.0 - thời đại con người có rất ít thời gian và có nhiều việc phải làm hơn là ngồi ngẫm nghĩ về một bài thơ nào đó, mà bản thân mình không thể hiểu được.
Không biết thơ hiện đại ngày nay có phải đang đi ngược lại với xu hướng thời đại - thời đại 4.0 - thời đại con người có rất ít thời gian và có nhiều việc phải làm hơn là ngồi ngẫm nghĩ về một bài thơ nào đó, mà bản thân mình không thể hiểu được.
Ngày nay có rất nhiều loại
hình thơ để các tác giả lựa chọn, kể cả việc sáng tạo ra các loại hình thơ mới,
cái tiến các loại hình thơ đã có cho hay hơn, lạ hơn… Lựa chọn loại hình thơ
nào để làm và để đọc là quyền của mỗi chúng ta. Loại hình thơ nào được nhiều
người đọc và tồn tại lâu dài thì tương lai mới trả lời được. Ngay cả tương lai
của thơ ca ở nước ta thế nào, vẫn là một câu hỏi còn bỏ ngỏ!
Sự phát triển và nâng cao các loại hình nghệ thuật (trong
đó có thơ ca) phải mang đậm sắc thái, hồn cốt, bản chất… của dân tộc mình. Đó
là cái lẽ để tồn tại, phát triển lâu dài và là cái đích để mọi người hướng tới,
ngày đêm trăn trở và đó cũng là những vấn đề mà thế giới người ta quan tâm tới những nền văn hóa đặc thù của các dân tộc và các địa phương riêng biệt. và muốn
tồn tại thì phải phát triển và nâng cao cho phù hợp với đời sống và quan điểm của
thời hiện tại và được người đương thời chấp nhận. Đó là một vấn đề cực kì khó không
những làm đau đầu những nhà quản lí, người nghiên cứu và cả những người quan
tâm.
