TRUYỆN KIỀU –
Những bình giải
Tác
giả: Lê Thanh Long
Nhà
xuất bản Hội Nhà văn, 2014, 224 trang.
Lời
giới thiệu
Rượu ngon phải có bạn hiền cùng uống,
thơ hay phải có bạn thơ cùng bình phẩm, trận bóng đá hay phải có đông bạn bè
cùng xem. Đọc thơ mà không có bạn thơ cùng trao đổi thì chẳng khác gì ngồi uống
rượu một thân, xem bóng đá một mình.
Sách “Truyện
Kiều – Những bình giải” của Lê
Thanh Long là Người bạn thơ cùng giao lưu với chúng ta khi đọc Truyện
Kiều, một thi phẩm nói mãi cũng không hết, bình giải mãi cũng không cạn. Để
không bị lạc vào việc bình giải riêng rẽ từng từ, từng câu thơ như cách chú giải
theo thông lệ ở các sách Truyện Kiều, Lê Thanh Long chọn ra 35 chủ đề để bình
giải. Đó là những chủ đề nóng, vì thường có những cách bình giải khác nhau, theo những
cảm nhận khác nhau. Đọc Truyện Kiều – Những
bình giải ta thấy tác giả như trải lòng mình trên từng câu, từng từ trong
thơ Kiều, như muốn hòa mình sống với các nhân vật của một xã hội bi thương cách
xa chúng ta hàng trăm năm về thời gian, nhưng lại gần gũi về cảnh ngộ, để cảm
nhận những ý thơ trong các từ, các câu của Nguyễn Du khi bình giải.
Là nhà thơ, Lê Thanh Long có những cảm nhận
tinh tế, sinh động, song ở góc độ là nhà khoa học, Lê Thanh Long lại có cách
bình giải logic, hợp lý, chặt chẽ, có tính hệ thống trước sau của Kiều học , khoa học
nghiên cứu Truyện Kiều.
Có thể ở đâu đó trong các đoạn bình giải có
những cái mới, khác lạ chưa dễ được ai đó chấp nhận, do những cảm nhận khác
nhau về thơ Kiều, song chính những cái mới, cái khác lạ ấy đã đưa đến cho sách Truyện Kiều – Những bình giải sự hấp dẫn
và chú ý.
Hy vọng sách Truyện Kiều – Những bình giải của Lê Thanh Long sẽ đưa đến cho bạn
đọc những giây phút ngạc nhiên và thú vị như tác giả mong muốn.
TS. Phan Tử Phùng
Phó Chủ Tịch
Hội Kiều học Việt Nam
Bạn đọc muốn tìm hiểu xin liên hệ:
Lê Thanh Long, số điện thoại 01292098772
LÊ THANH LONG
LÊ THANH LONG
Mấy lời cùng bạn đọc
Truyện Kiều của Nguyễn Du đã có hàng
trăm nhà Kiều học có học vị cao, có tên tuổi nghiên cứu, hiệu đính, bình giải,
bình luận… trong hàng trăm năm nay như Bùi Kỷ, Trần Trọng Kim, Nguyễn Tường
Vĩnh, Đào Duy Anh, Nguyễn Can Mộng, Vân Hạc Lê Văn Hòe, Tản Đà, Phan Ngọc, Nguyễn
Thạch Giang,Vũ Ngọc Khánh, Lê Văn Hoàn… và nhiều nhà nghiên cứu tên tuổi khác
đã tạo ra một khối lượng đồ sộ các công trình nghiên cứu có giá trị. Tuy vậy,
có nhiều vấn đề, nhiều câu chữ… trong
Truyện Kiều vẫn còn tranh cãi, còn phải bàn bạc… cho đến tận bây giờ còn chưa
ngã ngũ. Thế mới biết Truyện Kiều hay và sâu sắc đến nhường nào!
Từ ngữ trong Truyện Kiều là những viên ngọc
quý lấp lánh nhiều màu sắc. Hiểu thật thấu đáo, thật sâu sắc, thật chính xác chữ
nghĩa Truyện Kiều không phải là điều dễ dàng.
Nói khác với những “cây đa, cây đề” về Kiều
học như Đào Duy Anh, Lê Văn Hòe… và hàng trăm nhà Kiều học tên tuổi là một việc
làm không dễ dàng gì, nhưng để giải đáp được những câu thơ khó, cần phải có
cách tiếp cận mới, hướng giải quyết khác, mới mong tìm ra điều gì đó còn ẩn giấu.
Tìm hiểu ý nghĩa từng câu, từng chữ trong Truyện Kiều,
cho đúng với thâm ý của Nguyễn Du là một việc làm cực kỳ khó khăn, nhưng rất
thú vị, để cho độc giả hiểu một cách sâu sắc thấu đáo Truyện Kiều
Tìm hiểu ý nghĩa từng câu thơ trong Truyện Kiều là phải
theo đúng nguyên bản (theo các bản hiện có). Ta không nên thay đổi văn bản khi
bình giải, dù đó có thể là hay hơn, dễ hiểu hơn nguyên bản, nhưng đó không phải
là thơ của Nguyễn Du. Vì vậy khi bình luận chúng tôi bám sát văn bản hiện hành,
tất nhiên là chọn những văn bản chúng tôi cho là hợp lí, vì chưa có một văn bản
nào chính thức được thừa nhận và cũng chưa tìm thấy bản gốc ban đầu của cuốn
“Đoạn trường tân thanh”.
GS. Hà Minh Đức cho rằng trong đổi mới hiện nay, cái
quý nhất là những tác phẩm có giá trị đỉnh cao. Hiện nay có khuynh hướng làm mới
cái cũ, có người đã làm mới Truyện Kiều bằng cách thay chữa câu chữ của Nguyễn
Du. Cách làm đó rất đáng phê phán (Phát biểu tại hội thảo khoa học quốc
gia”Phát triển văn học Việt Nam trong bối cảnh đổi mới và hội nhập quốc tế”,
15.5.2014)
Tác giả chỉ tập trung vào một số câu thơ, mà những
bình giải trước đây còn chưa làm thỏa mãn người đọc và những câu thơ chưa được
bình giải, hoặc bình giải chưa được cặn kẽ.
Tác giả đặc
biệt chú ý đến phong cách dùng từ ngữ
khác lạ của Nguyễn Du so với cách dùng từ ngữ thông
thường từ trước đến nay ta vẫn hiểu, xem xét một cách thận trọng, để có thể đưa
ra những bình giải hợp lí.
Nhiều nhà nghiên cứu, phê bình đứng trên những góc độ,
những quan điểm chính trị khác nhau phân tích, phê phán Truyện Kiều. Tác giả đứng
trên quan điểm, góc độ của Nguyễn Du thời đó, đặt mình vào vị trí của Nguyễn Du
và xã hội thời Nguyễn Du để lý giải sự
việc, để nghiên cứu, đánh giá, phê bình, nhận xét, nhằm làm sáng rõ thêm Truyện
Kiều, chứ không phê phán hay đứng trên góc độ kiến thức ngày nay để đánh giá.
Những bình giải, nhận xét bám sát vào chính những câu
thơ trong Truyện Kiều, để tự bản thân câu thơ của Nguyễn Du nói lên những điều
Nguyễn Du muốn nói.
Tất cả những người say mê nghiên cứu Truyện Kiều, dù ý
kiến đúng hay còn chưa đúng, đều rất đáng trân trọng. Người làm thơ không đọc
Truyện Kiều, hoặc không nghiên cứu kỹ Truyện Kiều là một thiệt thòi lớn.
Những vần thơ tuyệt diệu làm nên thành công của Truyện
Kiều, là thành quả của sự tích lũy kiến thức và kinh nghiệm cả đời cũng như
thiên tài trời phú của thi hào Nguyễn Du.
Truyện Kiều ca ngợi giá trị của cuộc sống con người,
ca ngợi hạnh phúc có thực và phải đấu tranh để giành lấy hạnh phúc. Nó là tiếng
nói chống lại bất công, áp bức, ca ngợi sự thủy chung, cái đẹp, cái thiện. Nó
cũng cho thấy sự nghèo khổ, sự may rủi, sự buồn chán, sự tàn nhẫn, sự lừa lọc,
sự đố kỵ… của con người là có thực và luôn luôn hiện hữu trong cuộc sống.
Bạn đọc sẽ có những phút giây ngạc nhiên
thú vị và không phải mất nhiều thời gian mà vẫn tìm hiểu được Truyện Kiều một
cách đầy đủ, thấu đáo và sâu sắc.
